Λανθασμένα οι περισσότεροι ονομάζουν πανάδες όλες τις καφέ βλάβες του δέρματος.
Οι «κηλίδες», που ονομάζονται και «γεροντικές κηλίδες», είναι καλοήθεις επιφανειακές βλάβες του δέρματος,με σαφή όρια, σε αποχρώσεις του καφέ, που εμφανίζονται στα πλαίσια της φωτογήρανσης σε άντρες και γυναίκες μετά τα 50. Με το πέρασμα των χρόνων κάποιες από τις κηλίδες αποκτούν τραχιά επιφάνεια και μοιάζουν να είναι κολλημένες στο δέρμα σαν μαστίχα. Αυτές οι βλάβες είναι περισσότερο γνωστές σαν Σμηγματορροικές Υπερκερατώσεις και αφορούν άτομα πάνω από τα 60.
Οι κηλίδες μπορούν να εμφανιστούν παντού στο σώμα, καθώς η βασική αιτία είναι η καλοκαιρινή ηλιοέκθεση προσώπου και σώματος. Η χρήση Solarium συνήθως επιταχύνει την εμφάνισή τους και για αυτό στις μέρες μας βλέπουμε άτομα πολύ νεότερα, να εμφανίζουν τέτοιες βλάβες στο δέρμα. Φυσικά όπως όλα στο σώμα μας η εμφάνιση των κηλίδων έχει μια κληρονομική προδιάθεση, όμως η σωστή και συνεχής χρήση αντηλιακού μπορεί να καθυστερήσει κατά πολύ την εμφάνισή τους.
Η αντιμετώπιση των κηλίδων ποτέ δεν ήταν πρόβλημα καθώς ανταποκρίνονται πάρα πολύ καλά σε μια ποικιλία Ιατρικών μεθόδων. Η πιο απλή και προσιτή οικονομικά μέθοδος είναι η Κρυοθεραπεία, αλλά και η Διαθερμία. Στην θεραπευτική αντιμετώπιση των κηλίδων θέση έχουν επίσης,το Laser Αλεξανδρίτη και το LaserCO2 συνήθως όταν οι κηλίδες είναι πολλές, οπότε η σάρωση με το Laser είναι πιο εύκολη και ακριβής. Πιο ήπιες θεραπευτικές προσεγγίσεις για τις πρόσφατες κηλίδες θα μπορούσαν να είναι η Δερμοαπόξεση και ίσως το χημικό Peeling. Οι λευκαντικές κρέμες και τα οξέα φρούτων, θα μπορούσαν να προσφέρουν έναν ήπιο αποχρωματισμό αλλά όχι την εξάλειψή τους.
Αντίθετα οι «πανάδες» δεν είναι μια εύκολη υπόθεση.
Οι πανάδες ή αλλιώς «Μέλασμα» είναι βλάβες μελαχρωματικές, αποτέλεσμα αντιδραστικών μικρο-φλεγμονών που οδηγούν τα κύτταρα μελανίνης από το βάθος του δέρματος στην επιφάνεια. Έχουν ακανόνιστο σχήμα, σε διάφορες αποχρώσεις του καφέ, που συνήθως ενώνονται και δημιουργούν πλάκες. Με την πάροδο των ετών οι πλάκες γίνονται μεγαλύτερες και σκουρότερες. Το μέλασμα γίνεται πολύ πιο έντονο το καλοκαίρι και υποχωρεί κάπως τον χειμώνα. Φυσικά πρόκειται για καλοήθεις βλάβες, που όμως επιβαρύνουν ψυχολογικά τα άτομα που εμφανίζουν από το πρόβλημα αυτό.
Παρατηρείται συχνότερα σε γυναίκες απ’ ότι σε άντρες και σχεδόν αποκλειστικά σε άτομα με σκούρο φωτότυπο δέρματος, καθώς σε αυτά τα άτομα είναι πιο εύκολη η διέγερση των μελανινοκυττάρων και η παραγωγή μελανίνης.
Στις πανάδες σημαντικό ρόλο παίζει η ηλιοέκθεση χειμώνα – καλοκαίρι και για αυτό εμφανίζεται στο πρόσωπο που είναι εκτεθειμένο στο ήλιο όλο τον χρόνο. Σπανιότερα μπορούμε να δούμε μέλασμα στα χέρια ή το μπούστο.
Υπάρχουν όμως και άλλα αίτια που μπορεί να δρουν συνδυαστικά στην εμφάνιση του Μελάσματος. Όπως ορμονικές διαταραχές, λήψη αντισυλληπτικών, αντιβιοτικών, ή φαρμάκων που προκαλούν φωτοευαισθησία, χρήση καλλυντικών με οξέα φρούτων ή χρήση αρωμάτων σε εκτεθειμένες στον ήλιο περιοχές. Επίσης έγκαυμα ηλιακό ή από Peeling, μπορεί να οδηγήσει άμεσα ή μετά από καιρό σε πανάδες. Συχνά πανάδες εμφανίζονται στο 2ο με 3ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και αυτό οφείλεται στις ορμονικές αλλαγές που δρουν στο δέρμα. Συνηθέστερα εξαφανίζονται σταδιακά μέσα στους πρώτους 6 μήνες από τον τοκετό. Ότι έχει παραμείνει θα ακολουθήσει σταδιακά την εξέλιξη του μελάσματος.
Το κάπνισμα, το αλκοόλ, η κακή διατροφή αλλά και το άγχος, έχουν ενοχοποιηθεί ως παράγοντες επιδείνωσης των πανάδων.
Οι πανάδες μπορεί να είναι επιφανειακές ή πιο βαθιές. Οι επιφανειακές είναι πιο εύκολες στην αντιμετώπισή τους σε σχέση με τις βαθύτερες που είναι πιο επίμονες.
Παραδοσιακά οι πανάδες αντιμετωπίζονταν με κρέμες λευκαντικές ή με Peelings.Οι λευκαντικές κρέμες με Υδροκινόνη είναι μία λύση στο αρχόμενο Μέλασμα, ενώ οι λευκαντικές με οξέα δεν φαίνεται να μπορούν να δώσουν λύση, τα δε Peelings απαιτούν πολύ λεπτούς χειρισμούς ως προς τις ουσίες που χρησιμοποιούνται και το βάθος δράσης τους, γιατί αυτό που έχει αποδειχθεί μέσα στα χρόνια είναι πως συνήθως επιδεινώνουν το μέλασμα.
Με την εμφάνιση των Lasers, ξεκίνησε η εφαρμογή τους για την αντιμετώπιση των πανάδων, που όμως δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από αυτά που θα μπορούσε να λύσει. Πρόσφατα με την χρήση των Nd-YAG Q-switched /PicoLasers, κάπως βελτιώθηκε η αποτελεσματικότητα, αλλά οι υποτροπές είναι δεδομένες και το κόστος δεν είναι καθόλου προσιτό.
Σήμερα η επανάσταση στην θεραπεία του Μελάσματος είναι μια αγωγή με κάψουλες που τα αποτελέσματά της είναι πραγματικά εντυπωσιακά. Πριν την έναρξη της αγωγής απαιτείται εργαστηριακός έλεγχος και η διάρκειά της είναι συνήθως 3 με 6 μήνες ανάλογα με την έκταση και την παλαιότητα του προβλήματος.
Η σύγχρονη τάση λοιπόν στην θεραπεία των πανάδων/μέλασμα, είναι η από του στόματος αγωγή με κάψουλες, που καθαρίζει εντελώς το πρόσωπο και στην συνέχεια γίνεται διατήρηση του αποτελέσματος με μερικές συνεδρίες μεσοθεραπείας μέσα στο έτος, κάτι που έτσι κι αλλιώς κάθε γυναίκα ανεξάρτητα από την ηλικία οφείλει να κάνει για λόγους αντιγήρανσης. Αδιαπραγμάτευτη η αξία της αντηλιακής προστασίας όλο το χρόνο.
Πριν προχωρήσετε σε οποιαδήποτε θεραπεία, φροντίστε να απευθυνθείτε σε Δερματολόγο. Είναι ο ειδικός γιατρός για να διαγνώσει αρχικά αν η καφέ βλάβη στο δέρμα σας είναι καλοήθης ή όχι, Στην συνέχεια με την βοήθεια δερματοσκόπησης και του ιστορικού σας, θα διαγνώσει αν πρόκειται για κηλίδες ή για πανάδες, ώστε να έχετε την θεραπεία που αρμόζει στο πρόβλημά σας.
Για όσες και όσους από σας, οι κηλίδες και οι πανάδες ήταν κάτι για το οποίο ντρεπόσασταν και προσπαθούσατε να κρύψετε, τώρα ο Δερματολόγος σας μπορεί να δώσεις λύσεις!!
Dr. Δέσποινα Αρναούτογλου
Kλινική Δερματολόγος
Κάτοχος Master Αισθητικής Ιατρική