Πρόκειται για εξάνθημα που εμφανίζεται σαν αντίδραση από λήψη κάποιου φαρμάκου. Θεωρητικά, όλα τα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν ένα δερματικό εξάνθημα, αλλά κάποια ενοχοποιούνται συχνότερα. Άλλοτε το εξάνθημα είναι ήπιο και άλλοτε είναι εκτεταμένο με συστηματική προσβολή που μπορεί να αποβεί μοιραίο. Μπορεί να εμφανιστεί αμέσως μετά την λήψη του φαρμάκου, και η εμφάνιση είναι οξεία και ίσως πιο επικίνδυνη, ή μέχρι και είκοσι με τριάντα μέρες από την έναρξη της λήψης. Το εξάνθημα μπορεί πάρει διάφορες μορφές και στην ουσία να μιμηθεί το εξάνθημα οποιουδήποτε δερματικού νοσήματος. Η χρήση φαρμακευτικής ουσίας τοπικά προκαλεί εξανθήματα τοπικά, στο σημείο χρήσης του φαρμάκου και μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Εδώ θα αναφερθούμε στα φάρμακα που χορηγούνται συστηματικά, δηλαδή από το στόμα ή με ένεση.
1. Αντιβιοτικά : Πενικιλλίνη, Αμπικιλλίνη, Κεφαλοσπορίνες, Φλουκλοξακιλλίνη, Σουλφοναμίδες, Τετρακυκλίνες.
2. Αντιφλεγμονώδη μη στεροειδή.
3. Διουρητικά : Θειαζίδες, Αμιλορίδη.
4. Νευρολογικά φάρμακα : Βαρβιτουρικά, Αμιτριπτιλίνη, Καρμπαμεζαπίνη.
5. καρδιολογικά φάρμακα : β-αναστολείς, Αμιοδαρόνη, Καπτοπρίλη.
6. Ρευματολογικά φάρμακα : Πενικιλλαμίνη, Αλλοπουρινόλη.
Κνιδωτικό φαρμακευτικό εξάνθημα
Τα φάρμακα είναι ίσως η συχνότερη αιτία εμφάνισης Κνιδώσεως και μάλιστα αποτελεί μια αρκετά επικίνδυνη κατάσταση, καθώς μπορεί να οδηγήσει και σε Αναφυλακτικό σοκ. Η δ , αναλύεται στο αντίστοιχο κεφάλαιο. Ακμοειδές φαρμακευτικό εξάνθημα. Το εξάνθημα αυτό μιμείται την Ακμή των εφήβων και συχνότερα προκαλείται συνηθέστερα από την λήψη Κορτιζόνης από το στόμα. Άλλες αιτίες είναι , τα Αντιεπιληπτικά, Ακτινοσκιερά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την Μαγνητική Τομογραφία, η Ισονιαζίδη, τα Ιωδιούχα φάρμακα κλπ. Το εξάνθημα μπορεί αρχικά να εμφανιστεί στο πρόσωπο και τον θώρακα, αλλά μετά μπορεί να εξαπλωθεί στην κοιλία, το άνω τμήμα της ράχης και στα άκρα.
Ψωριασιόμορφο φαρμακευτικό εξάνθημα
Συχνότερα προκαλείται από την Πρακτολόλη που είναι ένας β-αναστολέας. Το εξάνθημα μπορεί να μοιάζει με Ψωρίαση, Έκζεμα, Ομαλό Λειχήνα Ερυθηματώδη Λύκο. Εντοπίζεται συχνότερα σε παλάμες και πέλματα ή γενικότερα στις οστικές προεξοχές. Εκτός από το δέρμα μπορεί να προσβληθούν και οι βλεννογόνοι. Ιδιαίτερα σοβαρή είναι εδώ, ή προσβολή του βλεννογόνου του ματιού, μπορεί να οδηγήσει σε Κερατοεπιπεφυκίτιδα και δημιουργία ουλής. Σπανιότερα προκαλεί σκληρυντική Περιοδοντίτιδα. Λειχηνοειδές φαρμακευτικό εξάνθημα. Έχουν αναφερθεί Λειχηνοειδή εξανθήματα μετά από λήψη Χλωροθειαζίδης, Φαινοθειαζίδης, Παρααμινοσαλικυλικού οξέος και Χλωροκίνης. Το εξάνθημα μοιάζει περισσότερο με Ομαλό Λειχήνα, ενώ από την Πενικιλλαμίνη, μπορεί να έχουμε λειχηνοειδές εξάνθημα Πομφολυγώδες φαρμακευτικό εξάνθημα των βλεννογόνων κυρίως.
Μελάχρωση από φάρμακα
Μπορεί να έχουμε εντοπισμένη ή και γενικευμένη διαταραχή μελάχρωσης. Τα Αντισυλληπτικά, προκαλούν Μέλασμα κυρίως στο πρόσωπο και δυστυχώς δεν υποχωρεί πάντα μετά την διακοπή του φαρμάκου. Οι Τετρακυκλίνες σε συνδυασμό με έκθεση στον ήλιο μπορεί να προκαλέσουν εντοπισμένη μελάχρωση. Γενικευμένη υπερμελάχρωση μπορεί να προκληθεί από την λήψη για μεγάλο χρονικό διάστημα Φαινοθειαζίνης- Χλωροπρομαζίνης. Το Ανθελονοσιακό φάρμακο Μεπακρίνη, προκαλεί κίτρινη χρώση του δέρματος, ενώ το Αρσενικό κάνει γενικευμένη υπερμελάχρωση με στικτές υπόχρωμες κηλίδες. Τέλος η Αμιοδαρόνη μπορεί να προκαλέσει πλάκες μελαχρωματικές στις εκτεθειμένες περιοχές του σώματος.
Εκζεματικού τύπου φαρμακευτικό εξάνθημα
Συνηθέστερα αυτού του τύπου τα εξανθήματα εμφανίζονται μετά από τοπική χρήση φαρμακευτικής ουσίας και όχι με την λήψη από το στόμα. Παρόλα, η λήψη από το στόμα Μεθυλντόπα θα μπορούσε να προκαλέσει τέτοιο εξάνθημα.
Πέμφιγα από φάρμακα
Η Πενικιλλαμίνη είναι η συχνότερη αιτία εμφάνισης φαρμακευτικής Πέμφιγας. Έχει την μορφή της Κοινής Πέμφιγας. Ξεκινάει με βλάβες στο στόμα, πομφόλυγες και διαβρώσεις, που είναι επώδυνες και με πολύ αργή επούλωση. παρόμοιες βλάβες εμφανίζονται αργότερα και στο δέρμα.
Ατροφία δέρματος από φάρμακα
Πρόκειται για χαρακτηριστική ατροφία του δέρματος που προκαλείται από την λήψη Πενικιλλαμίνης
Αλωπεκία-Τριχόπτωση από φάρμακα
Διάχυτη τελογενής τριχόπτωση, προκαλείται από Κυτταροστατικά-Χημειοθεραπευτικά φάρμακα , όπως η Κυκλοφωσφαμίδη, η Μεθοτρεξάτη και η Κολχικίνη. Εμφανίζεται ένα με δύο μήνες μετά την έναρξη της θεραπείας. Τα Αντιπηκτικά φάρμακα προκαλούν διάχυτη Αλωπεκία, που ξεκινά δύο μήνες από την έναρξη της αγωγής και διαρκεί έως έξι μήνες. Η Ισοτρετινοίνη και γενικότερα τα Ρετινοειδή μπορεί προκαλούν τριχόπτωση, που σταματά με την διακοπή της αγωγής και αποκαθίσταται σιγά-σιγά. Τέλος τα φάρμακα για την θεραπεία του υπερθυρεοειδισμό προκαλούν επίσης διάχυτη τριχόπτωση.
Αλλοιώσεις των ονύχων από φάρμακα
Η χρήση Τετρακυκλινών και Αντιφλεγμονωδών φαρμάκων από το στόμα, μπορεί σπανίως να προκαλέσει ονυχόλυση, δηλαδή αποχωρισμό του νυχιού από την κήτη του.
